De politie bereidt zich voor op de laatste jaarwisseling mét legaal vuurwerk. Kan Nederland daarna afkicken van zijn vuurwerkzucht? Geef het een jaar of vijf, zegt vuurwerkcoördinator Ko Minderhoud.

Werken tijdens de jaarwisseling is op zijn zachtst gezegd geen pretje voor politieagenten. Ko Minderhoud, nationaal coördinator vuurwerk bij de politie, heeft heel wat turbulente diensten meegemaakt waarin hij en zijn collega’s doelwit waren van beschietingen met vuurpijlen, vuurwerkcakes en cobra’s.

Maar het einde is in zicht. Politie en hulpdiensten zetten zich schrap voor de laatste jaarwisseling met legaal vuurwerk. Handelaren zien de vuurwerkverkoop de lucht in schieten. Nog even lekker knallen, denkt de consument, nu het nog kan.

Het zal wel chaos worden dit jaar, denkt u niet?

“Tot nu toe hebben we geen signalen dat het een big bang gaat worden dit jaar. We bereiden ons voor op een reguliere jaarwisseling en dat betekent een drukke, heftige nacht met maximale politie-inzet. Dit is het formele antwoord. Tegelijkertijd wil ik hier niet bijdragen aan een sfeer dat het deze jaarwisseling vreselijk gaat worden. Dat werkt averechts.”

Hoe is de jaarwisseling veranderd?

“Afgelopen jaren zagen we een patroon waarin burgers zich in de loop van de nacht keerden tegen eigenlijk alles wat hulpverlening is. We zijn een doelwit geworden. Wat ooit een leuke dienst was met oliebollen en spektakel, is nu grimmig en gevaarlijk. Agenten moeten continu op hun hoede zijn. Ook consumentenvuurwerk is een wapen geworden.

“Er gebeuren meer onverwachte dingen. Dan is er opeens een grote politie-inzet nodig in Numansdorp (een klein dorp in Zuid-Holland, red.). Staan daar honderd man die de strijd met ons willen aangaan. Wie verwacht dat nou? De lol is er bij veel collega’s wel af.”

Krijgt u de diensten met de jaarwisseling dit jaar nog wel gevuld?

“Tot op heden loopt de voorbereiding op de jaarwisseling goed, maar verschillende enquêtes en contact met de vakbonden laten zien dat veel collega’s zeggen: werken met de jaarwisseling doe ik liever niet. Dat is een belangrijk signaal. Collega’s voelen zich onveilig. Dat is echt nieuw.”

Wat gaat het algehele afsteekverbod volgend jaar betekenen voor de politie?

“We hebben geanalyseerd hoe de wereld eruitziet als het vuurwerkverbod is ingegaan. We verwachten dat het vuurwerk binnen drie tot vijf jaar grotendeels uit de samenleving is verbannen, en dat acceptatie en normalisering optreden. Je kunt het vergelijken met het rookverbod in de horeca: het duurt even voordat iedereen zich aan de nieuwe regels houdt.

“De meeste mensen zullen zich aan de wet houden, is onze verwachting. Omdat je legaal geen vuurwerk meer kunt kopen in Nederland, zal er veel minder in omloop zijn. Handhaven gaat straks veel makkelijker met een grotere pakkans. Nu heerst er, zo eerlijk moeten we zijn, een soort van gedoogwereldje.”

Daar is veel ergernis over. Komende jaarwisseling is er een lokaal vuurwerkverbod in zo’n twintig gemeenten. Maar de politie treedt op die plekken nauwelijks op.

“Dat begrijp ik, maar handhaven in de decembermaand is voor ons ontzettend ingewikkeld. Je staat in de ene straat bij iemand die wat afsteekt en twee straten verderop doet iemand anders hetzelfde. We kunnen niet op al die plekken tegelijk zijn. Wel treden we vaak op tegen minderjarigen, omdat er bij hen met Halt en gedragsbeïnvloeding nog veel winst te behalen is.”

U heeft ook een groep jongeren tussen de 16 en 22, het zogenoemde jongerenberaad van de politie, ingeschakeld om mee te denken.

“We hebben hen gevraagd: wat kunnen wij nou doen om jullie gedrag te beïnvloeden? Ga vooral niet in een uniform met grijs haar online een beetje populair lopen doen in een filmpje, kregen we terug.

“Biedt een goed alternatief voor jongeren. Dat hoeft wat ons betreft niet altijd een vuurwerkshow te zijn. Een feest kan ook uitkomst bieden. Of denk aan evenementen rond carbidschieten in het oosten van het land. Bij een deel van de mensen heerst het gevoel dat hun saamhorigheid wordt afgenomen met het vuurwerkverbod. Je moet dat juist weer creëren.”

Wat betekent het illegaal maken van bijna al het vuurwerk voor de zwarte markt? Ook het veiligere consumentenvuurwerk is straks verboden.

“Wij verwachten niet een enorme toename in de illegale handel, die handel is immers nu ook al gaande. We doen veel vangsten, ook dit jaar weer. Recent nog in Rotterdam-Hoogvliet, daar vonden we 136 kilo illegaal vuurwerk in een woning en een garagebox.

“De prioriteit blijft de komende jaren liggen op het zware vuurwerk dat nu al illegaal is. Vuurwerk waarmee bijvoorbeeld aanslagen worden gepleegd. Het verdienmodel voor handelaren zit vooral in dit spul. We gaan wel veel meer gerichte grenscontroles houden in de grensregio’s. Op basis van intelligence willen we de voertuigen met smokkelwaar eruit pikken. Daar zijn we voor een deel al mee begonnen.”

Heeft u daar wel capaciteit voor?

“Ik zie veel motivatie bij de collega’s om dit op te pakken. We krijgen sinds kort ook meer medewerking vanuit buurlanden Duitsland en België, met betere uitwisseling van informatie. De Belgen zijn gemotiveerder vanwege de toename van het aantal explosies in Antwerpen en de overlast door Nederlandse vuurwerkkopers. Die parkeren hun auto op de stoep of plassen bij mensen in de tuin.”

Nederland staat straks nagenoeg alleen als het gaat om een totaalverbod van vuurwerk in Europa. Wat betekent dat?

“We worden een soort juridisch eiland in Europa. In andere landen wordt vuurwerk legaal gefabriceerd dat voldoet aan alle kwaliteitscriteria. Daarna komt het Nederland binnen en is het in één klap illegaal. Tegen andere EU-landen die veel vuurwerk produceren, moeten wij dan zeggen: wij willen dat spul niet meer. Dat is toch een beetje alsof je Nederland vraagt te stoppen met kaas produceren. Best ingewikkeld.

“Eigenhandig gaan we de wereld niet veranderen, maar ik zie wel mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan een Nederlander die hier al honderd keer is veroordeeld voor vuurwerkdelicten, maar zonder belemmering een bedrijf in Duitsland kan beginnen om daar vuurwerk op te slaan. De informatie-uitwisseling tussen buurlanden over zulke gevallen moet beter.”