De kans op een terroristische aanslag in Nederland is nog steeds reëel, staat in het halfjaarlijkse rapport Dreigingsbeeld Terrorisme. Aanslagen worden steeds moeilijker te voorspellen doordat daders vaker alleen handelen en dit doen vanuit een mix van overtuigingen en theorieën.

Het dreigingsniveau blijft daarmee op 4, het op een na hoogste niveau. “Maar radicalisering is steeds vaker een individueel proces”, staat in het rapport van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). “Daardoor is het lastiger om te voorspellen wie, wanneer en waarom iemand overgaat tot een geweldsdaad.”

In december 2023 verhoogde de NCTV het dreigingsniveau van 3 naar 4. Toen speelden onder meer het opgelaaide conflict in het Midden-Oosten en koranverbrandingen in diverse landen een rol. Dat type dreiging blijft, maar inmiddels is het plaatje nog complexer geworden.

“We zien daders met een nieuw, persoonlijk gecreëerd wereldbeeld”, zegt waarnemend coördinator Wieke Vink. “Dit is vaak een mix van religieuze en politieke overtuigingen, samenzweringstheorieën en haat in combinatie met persoonlijke omstandigheden.” Ook kunnen daders volgens haar handelen uit “een pure fascinatie voor geweld”.

Ook extreemrechts gedachtegoed kan een rol spelen. Hoewel volgens de coördinator de meeste rechts-extremisten geweld als contraproductief beschouwen, normaliseren ze wel extremistische ideeën. Dat leidt dan weer tot “angst, haat en racisme in de samenleving” en “ondermijnt de sociale cohesie”. Dat is een voedingsbodem voor geweld, zoals te zien is bij anti-immigratieprotesten of betogingen tegen azc’s. Daar komen raadsleden onder druk te staan, zoals je in onderstaand artikel kan lezen.

Individuele aanval is vaker ‘succesvol’

Volgens de NCTV is de impact van een individuele aanslag misschien kleiner, maar is de kans juist groter dat de aanslag ‘succesvol’ is. De coördinator geeft een mesaanval of het inrijden op mensen als voorbeeld.

Tegelijkertijd is de dreiging van centraal geleide terreurgroepen niet verdwenen. Het gedachtegoed van die groepen kan bovendien individuen op ideeën brengen, bijvoorbeeld via sociale media, gamingplatformen en in chatgroepen.

De dreiging van jihadistische terreurgroepen als ISIS en Al Qa’ida lijkt in Europa en Nederland wel tijdelijk af te nemen, schrijft de NCTV. Dat komt onder meer door internationale contraterrorismeoperaties die de bewegingen hebben verzwakt. Maar de coördinator vreest wel dat de groepen hun capaciteiten snel weer kunnen opbouwen.