Als eerste gemeente in Nederland verklaart Amsterdam delen van de stad verboden terrein voor fatbikes. Drukke plekken zoals het Vondelpark, waar veel geklaagd wordt over fatbike-overlast, komen vanaf volgend voorjaar in aanmerking voor zo’n verbod. De vraag is wel of de rechter het verbod in stand houdt.

Tot nu toe konden gemeenten weinig doen. Fatbikes vallen wettelijk onder dezelfde categorie als gewone e-bikes, waardoor een specifiek verbod lastig is. Het Rijk werkt aan maatregelen zoals een helmplicht voor kinderen, maar die gaat pas in 2027 in. 

“We vragen al drie jaar om landelijke regels, maar die blijven uit,” zegt de Amsterdamse verkeerswethouder Melanie van der Horst (D66). “Ondertussen nemen de problemen toe. Ik voel het als mijn plicht om alles te doen wat binnen mijn macht ligt.”

Nieuwe lokale regel

Om het verbod in te voeren, gebruikt Amsterdam de Algemene plaatselijke verordening (apv), waarin allerlei lokale wetten en regels liggen vastgelegd. Via een artikel in de apv kan een gebied worden aangewezen waar fatbikes niet mogen rijden. De gemeente definieert een fatbike op basis van bandbreedte: een fiets met een banddikte van meer dan 7 centimeter.

Dat moet handhaving mogelijk maken, hoopt Van der Horst. Dat dit verbod waarschijnlijk wordt aangevochten bij de rechter, heeft de wethouder al ingecalculeerd. “Het Rijk beroept zich tot nu toe op het standpunt dat geen onderscheid kan worden gemaakt tussen fatbikes en e-bikes. Maar ik wil die juridische strijd wel eens voeren.”

Veel ongelukken

Het Vondelpark wordt waarschijnlijk het eerste gebied waar het verbod geldt. Uit ambulancedata blijkt dat hier veel ongelukken gebeuren, mede door de mix van fietsers, wandelaars en spelende kinderen.

Door een specifieke omschrijving en een afgebakend gebied waar veel overlast plaatsvindt, wist de gemeente Amsterdam eerder succesvol de bierfiets te verbannen uit de binnenstad. Dit verbod hield stand bij de rechter.

Geen kentekenplicht

De populariteit van fatbikes is de afgelopen jaren geëxplodeerd. Deze elektrische fietsen met extreem brede banden zijn geliefd bij jongeren, maar zorgen ook voor veel overlast en gevaarlijke situaties. Bestuurders rijden vaak met hoge snelheid, zonder helm en op fietsen die soms zijn opgevoerd tot snelheden van 40 kilometer per uur. 

De toegestane snelheid voor elektrische fietsen is 25 kilometer per uur, maar fatbikes zijn zo ontworpen dat ze harder kunnen dan e-bikes.

Vooral in parken en drukke stadsdelen voelen voetgangers, ouders en ouderen zich steeds onveiliger. De gemeente krijgt wekelijks klachten en meldingen van bijna-ongelukken en intimiderend gedrag. Omdat er geen kentekenplicht geldt voor e-bikes, kunnen de daders praktisch nooit worden aangehouden.

Andere initiatieven

Met deze stap positioneert Amsterdam zich als eerste grote stad die een concreet verbod invoert. De gemeenteraad van Enschede nam deze zomer al een voorstel aan om fatbikes uit de binnenstad te weren, maar daar is de uitvoering nog niet rond. De verantwoordelijk wethouder viel in oktober van een paard, sindsdien is er weinig meer vernomen van het Enschedese initiatief.

Reactie minister Tieman:

“Ik vind het zeer begrijpelijk dat de gemeente Amsterdam alles uit de kast trekt om fatbikes te weren”, laat demissionair verkeersminister Tieman (BBB) weten. “Ik maak me enorme zorgen over de onveiligheid en overlast die met name jongeren op fatbikes veroorzaken.” 

Toch komt er nog geen aparte wetgeving voor fatbikes, omdat volgens het kabinet meermaals uit onderzoek is gebleken dat fabrikanten de fatbikes ‘té gemakkelijk ombouwen.’

Tieman zet daarom in op een leeftijdsgebonden helmplicht voor alle e-bikes. “Ik sta open voor meer ideeën.”

Andere steden kijken met belangstelling naar Amsterdam. Rotterdam, Utrecht en Den Haag hebben al aangegeven dat ze meer vrijheid willen om zelf maatregelen te nemen. Als het Amsterdamse verbod standhoudt, is de verwachting dat andere gemeenten deze route ook zullen gebruiken.

Maximumsnelheid

Naast het verbod werkt Amsterdam samen met het Rijk aan proeven om de verkeersveiligheid op fietspaden te verbeteren. Zo wordt getest met een maximumsnelheid van 20 kilometer per uur en het verplaatsen van vrachtfietsen naar de rijbaan. Maar Van der Horst benadrukt dat deze maatregelen niet genoeg zijn: “Amsterdammers moeten zich weer veilig voelen in hun eigen stad. Dit is geen cosmetische ingreep, maar een noodzakelijke stap.” 

Wanneer het verbod ingaat is nog niet duidelijk. Amsterdam legt het voorstel eerst ter inspraak en kan het verbod in het Vondelpark dan mogelijk in het voorjaar van 2026 invoeren.

De gemeenteraad moet nog instemmen met het verbod.