Het aantal explosies in Nederland blijft onverminderd hoog. Dit jaar waren het er al 1356, blijkt uit de meest recente cijfers van het Offensief Tegen Explosies, waarin onder andere de politie en gemeenten zijn vertegenwoordigd.

Naar verwachting valt het aantal aanslagen op huizen en andere panden bijna even hoog uit als in 2024, schrijft de NOS. Heel vorig jaar waren het er 1543.

‘Geen toename’

De politie noemt het positief dat het aantal explosies is niet verder is toegenomen, maar zegt dat het aantal nog steeds enorm hoog is. “Er gebeurt veel om aanslagen tegen te gaan, maar dit fenomeen is niet zomaar teruggedrongen”, zegt Jos van der Stap, programmamanager high impact crimes, waar ook explosies onder vallen.

De impact van al die explosies blijft volgens hem ontzettend groot. Vaak leeft de hele buurt in angst. “Je kunt je voorstellen wat het doet als jij met je gezin ergens woont en ziet hoe er door zo’n aanslag een huis in de straat afbrandt. En soms ook het huis van de buren erbij.”

Explosies zijn lang niet allemaal te linken aan criminelen die ruzie hebben met elkaar.© NOS

Vuurwerk met benzine

Bij meer dan 500 explosies is niet alleen zwaar vuurwerk gebruikt, maar ook brandstof. De uitvoerders plakken dan één of twee cobra’s op een fles benzine, waardoor een vuurzee ontstaat en dus nog meer schade.

Zulke aanslagen lijken vooral bedoeld om te intimideren of om wraak te nemen. Ze zorgen voor veel gevaar; soms vallen er gewonden of zelfs doden. Bekendste voorbeeld is de Tarwekamp in Den Haag, waar een jaar geleden zes mensen omkwamen na een aanslag waarbij maar liefst 200 liter benzine was gebruikt.=

Drie weken geleden raakte een bewoner zwaargewond in Almere, toen brand uitbrak na een aanslag op zijn huis. Begin dit jaar was er ook een grote explosie in een flat in Heerhugowaard. Daar ging, mogelijk per ongeluk, vuurwerk op een jerrycan benzine af. Dertien huizen raakten onbewoonbaar, meerdere mensen moesten naar het ziekenhuis en zes huisdieren overleefden de brand niet.

Ravage rond de portiekflat aan de Haagse Tarwekamp na een grote explosie eind vorig jaar.© Omroep West

Vergissingen

De aanslagen zijn soms het gevolg van conflicten in het criminele milieu, maar in ongeveer de helft van de gevallen hebben ze een heel andere oorzaak. “Dan speelt er bijvoorbeeld iets relationeels of is er een zakelijk conflict”, vertelt Van der Stap.

Niet altijd lukt het de politie om de werkelijke reden te achterhalen. “Slachtoffers laten niet altijd het achterste van hun tong zien, maar soms weten ze het ook echt niet.”

Vergissingen komen nog regelmatig voor, constateert de politie. Een van de meest schrijnende voorbeelden blijft de vuurwerkaanslag in Nieuwkuijk vorig jaar, waarbij een vrouw haar onderbeen verloor. De daders hadden het vermoedelijk voorzien op de buren.

Ook dit jaar zijn er meerdere explosies geweest op het verkeerde huisnummer in een straat, maar ook in de beoogde straat op het beoogde huisnummer, maar dan in de verkeerde woonplaats.

“De jongens die de klus uitvoeren krijgen de adressen via via door per app”, vertelt Van der Stap. “Bovendien is een groot deel laag opgeleid of licht verstandelijk beperkt, waardoor ze makkelijk fouten maken.”

Verdachten van 16

Dit jaar heeft de politie meer dan 300 verdachten opgepakt voor explosies, waaronder een groot aantal minderjarigen. Hoewel de gemiddelde leeftijd van de verdachten 23 jaar is, was de grootste groep nog maar 16 jaar.

De verdachten laten zich verleiden om makkelijk geld te verdienen en worden volgens de politie ingehuurd voor allerlei criminele klusjes. “Ze kunnen ook opeens als uithaler werken of als nepagent bankpassen bij mensen aan de deur ophalen”, zegt Van der Stap. “Aan de ene kant worden ze uitgebuit, maar aan de andere kant willen ze zelf die jas van 1000 euro zonder ervoor te werken in de supermarkt.”

Ronselen

Om de aanslagengolf te stoppen, is het Offensief Tegen Explosies bezig op meerdere fronten tegelijk: van opsporing tot preventie en nazorg. “Onze focus ligt op de groep minderjarige jongens die makkelijk beïnvloedbaar zijn, maar ook op de brokers die deze jongens erin trekken”, vertelt Van der Stap. “We zien dat zij bewust naar bepaalde scholen of begeleidwonenprojecten gaan om te ronselen.”

Daarnaast proberen de instanties die zich in het Offensief hebben verenigd om de productie van zwaar vuurwerk tegen te gaan. Want, is de gedachte: zolang er zo makkelijk aan te komen is, en zoveel jongeren bereid zijn aanslagen te plegen, blijft het dweilen met de kraan open.