D66 wil dat politieke partijen alleen nog aan landelijke verkiezingen kunnen deelnemen als zij leden toelaten én interne democratie regelen. Het voorstel, dat in elk geval wordt gesteund door GroenLinks-PvdA en het CDA, moet volgens de initiatiefnemers zorgen dat partijen “intern ook democratisch” functioneren. De PVV voldoet niet aan deze eisen en zou door deze mogelijke nieuwe wet dus kunnen worden verboden.

D66-Kamerlid Sneller stelt tegenover de NOS dat partijen minimaal één keer per vier jaar hun leden moeten laten meebeslissen over het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst. “De kern van mijn voorstel is dat in een democratie elke politieke partij intern ook democratisch moet zijn. Hoe ze dat precies doen moeten partijen zelf bepalen, maar in de wet komt wat mij betreft een bodem.”

De regels zouden gelden voor partijen die meedoen aan verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement. Als een partij niet voldoet aan de voorwaarden, mag zij niet meedoen. Daarmee zou de PVV, waarvan alleen Geert Wilders lid is, in de huidige vorm worden uitgesloten.

CDA: ‘Niemand is onaantastbaar’
CDA-leider Bontenbal benadrukt dat het voorstel niet enkel over de PVV gaat. “In de toekomst zullen zich nieuwe partijen aandienen en die moeten hier ook aan voldoen.” Hij noemt interne democratie noodzakelijk: “Niemand is onaantastbaar. Als ik iets doe wat mijn partij niet leuk vindt dan corrigeren de leden mij ook.” Volgens hem sluit de PVV zichzelf uit als zij de voorwaarden niet wil accepteren.

Ook GroenLinks-PvdA steunt het plan. Kamerlid Tseggai zegt: “Ik gun elke kiezer dat hij of zij lid van zijn favoriete partij kan worden. Kiezers van de PVV kunnen dan ook lid worden.” Zij benadrukt dat het voorstel gaat over “basale grondprincipes” waarbij leden “de baas” zijn. 

PVV-Kamerleden zien weinig in het voorstel. Hidde Heutink zegt hierover tegen de NOS: “Ik ben lid van de fractie en daar ben ik heel trots op. Voor mij voegt het niets toe.” Markuszower reageert schertsend op de vraag of hij lid zou willen worden: “Lid worden? Hoeveel kost me dat?”

Wilders noemt het plan een aantasting van de democratie. “Het is een totalitaire reflex als de overheid gaat bepalen hoe een partij eruit gaat zien. Wij moeten de regering controleren en niet andersom. Het is Noord-Koreaans, niet iets wat bij Nederland hoort.”

Het voorstel van Sneller is nu ingediend bij de Raad van State voor een advies.