Het CDA heeft onder leiding van Henri Bontenbal de afgelopen twee jaar de weg omhoog teruggevonden. Volgens de partijleider heeft Nederland schreeuwend behoefte aan saaie politiek. “Ik wil gewoon degelijke bewindspersonen die niet zomaar wat roeptoeteren.”

NU.nl interviewt in aanloop naar de verkiezingen een groot aantal lijsttrekkers. Dit is het derde gesprek in die reeks. Eerder spraken we met GL-PvdA-leider Frans Timmermans en SP-leider Jimmy Dijk.

U werd pas vier jaar geleden Kamerlid en krijgt nu in elk interview de vraag of u klaar bent om premier te worden. Geeft dat niet een beetje een beklemmend gevoel?

“Ja, soms wel. Maar als ik niet het geloof had dat ik het kon, zou ik er ook niet aan begonnen zijn. Ik voel me omringd door alle CDA’ers, ook op lokaal niveau, die net zo hard lopen als ik.”

Tegen NRC zei u onlangs dat u de neiging hebt somber te worden als u moe bent. U komt sowieso over als iemand die veel overdenkt en daarmee ook kan worstelen. Ziet u ook weleens op tegen een mogelijk premierschap?

“Nou, ik vind het wel een grote verantwoordelijkheid ja. Maar het mooie is dat je het in Nederland met een heel kabinet doet. Dus je draagt nooit alleen de last. Het wordt pas eenzaam op het moment dat je constant gedonder in je club hebt en als bewindspersonen niet leveren.”

“Het gaat er dus om dat je een heel goede ploeg neerzet. Ik zou het mooi vinden als er weer respect zou komen voor gewoon vakbekwame mensen. Voor bestuurders die niet met gekkigheid in de krant komen of het journaal halen.”

Saaie politiek?

“Ja, ik denk dat mensen daar schreeuwend behoefte aan hebben. De politiek is geen circus of theater. Als je dat wil zien, moet je een kaartje kopen voor het Luxor of zo. Ik hoef geen clown in een kabinet te zien. Ik wil gewoon hele degelijke personen die nadenken voor ze wat zeggen. Die niet zomaar wat roeptoeteren, die geen gekke fratsen uithalen.”

U refereert nu aan de afgelopen twee jaar?

“Ja. Het gaat over miljarden belastinggeld. Wil je dan een bewindspersoon die zomaar wat roeptoetert omdat hij dat op YouTube heeft gezien? Of wil je een bewindspersoon die de stukken leest, die overleg heeft in een kabinet en die zijn ambtenaren serieus neemt?”

Welke partijen kunnen in uw ogen zulke bestuurders leveren?

“Ik denk dat er meerdere partijen zijn die dat kunnen. Partijen die al wat langer meedraaien en daar ervaring mee hebben, zoals de VVD, GroenLinks-PvdA, D66 en de ChristenUnie. Dat zijn partijen die bestuurders hebben geleverd. Die weten wat het is om de last van het bewind te dragen.”

De BBB heeft dat de afgelopen twee jaar ook gedaan toch?

“Ja, die hebben het ook gedaan. Maar ik vind niet dat BBB heeft laten zien hele bekwame bewindspersonen te leveren.”

Zoals?

“Ik zie bewindspersonen die constant in talkshows de grenzen van de rechtsstaat opzoeken en als bewindspersoon nota bene de Raad van State onder de bus gooien.”

U heeft het over woon- en asielminister Mona Keijzer?

“Ja, bijvoorbeeld. Maar ook bewindspersonen die voorstellen doen waarvan je weet dat ze voor de bühne leuk klinken, maar die niet bereid zijn om de pijn te pakken die ook bij besturen hoort. Besturen is ook moeilijke keuzes durven uitleggen aan kiezers. Want het is altijd een afruil. Het een gaat ten koste van het ander.”

 Volg dit onderwerp

Wil je op de hoogte blijven van de Tweede Kamerverkiezingen?Blijf op de hoogte

Over samenwerken. U lijkt een voorkeur te hebben voor de VVD boven GroenLinks-PvdA. Hoe hard is deze voorkeur?

“Nou, niet hard. Ik heb steeds gezegd dat de uitkomst op 29 oktober bepalend wordt en daar blijf ik bij. Maar gelet op de geschiedenis speelt de ervaring die ik heb met partijen mee. Ik heb de samenwerking met de VVD de afgelopen jaren als prettig ervaren. Maar dat geldt ook voor de ChristenUnie en D66. Met deze partijen heb ik onder het kabinet-Rutte IV een coalitie gevormd.”

“Ik zeg niet dat ik niet met GroenLinks-PvdA wil, maar ik heb daar persoonlijk in een kabinet geen ervaring mee. Aan relaties kan je werken. Daar worden we ook voor betaald.”

En in de Kamer dan? Het CDA en GroenLinks-PvdA behoorden de afgelopen twee jaar beide tot de oppositie.

“Beperkt, als ik kijk naar mijn eigen portefeuilles. Met name op asiel en migratie en klimaat en energie zag je dat we soms wel echt uit elkaar lagen.”

U zegt dus eigenlijk dat u inhoudelijk beter bij de VVD past?

“Op sommige dossiers wel, op sommige weer niet. Want ik vind dat de VVD een te weinig sociaal gezicht heeft. Ik ga me niet uitleveren aan een van die partijen. Ik heb steeds gezegd dat het CDA zijn eigen autonome koers vaart en dat blijf ik lekker doen. Dus ik spreek ook niet mijn voorkeur uit voor allerlei coalities.”

Maar u weet toch wel met wie u liever wil samenwerken?

“Ik wil met alle partijen samenwerken die binnen de grens van de rechtsstaat blijven. En met partijen die, zeker als we gaan onderhandelen, de prioriteiten op orde hebben.”

Wat zijn die prioriteiten?

“Nou, de woningnood is een groot issue. Ik wil ook dat een kabinet stappen zet op het gebied van migratie en asiel, zodat de onvrede in de samenleving verdwijnt. Het stikstofvraagstuk moet opgelost worden en niet vooruit worden geschoven, want dat gebeurt nu. En ik vind dat we veel meer moeten investeren in de innovatieve kant van de economie.”

Dat laatste is erg abstract. Heeft u een voorbeeld?

“Europa dreigt echt achter te gaan lopen. Je wil in de groeisectoren van de economie veel meer investeren. Dat doen we te weinig. Laat ik een voorbeeld noemen: het bedrijf All Seas. Dat bouwt samen met de TU Delft aan een kleine modulaire kernreactor om de scheepvaart emissievrij te kunnen laten varen. 3 procent van de uitstoot wereldwijd komt van de scheepvaart. Als dit project slaagt, hebben we als Nederland écht iets gedaan om de uitstoot naar beneden te krijgen.”

U leeft helemaal op bij dit onderwerp.

“Ja, omdat het me mateloos frustreert dat Nederland hier te weinig geld in steekt. We hebben zoveel kansen en wat zijn we aan het doen? We zijn aan het navelstaren op de postzegel.”

“Het loopt vast op stikstof, netcongestie en vergunningen. Dus iedereen die ambitie laat zien op klimaat moet stoppen met die grote vergezichten over doelen in 2040. Je moet die problemen oplossen. En iedereen die dat niet doet is gewoon een schijngevecht aan het voeren. En daar zit ook het verschil met GroenLinks-PvdA, omdat die constant die andere discussie voeren.”

Priscilla Slomp is politiek verslaggever

Priscilla schrijft over de grote politieke ontwikkelingen. In Den Haag volgt zij al het nieuws over financiën, wonen en het landbouw- en stikstofdossier op de voet. Ook schrijft ze over het CDA, D66 en de SP. Lees meer verhalen van Priscilla. Tips? Mail naar [email protected].

U zei aan het begin van dit interview dat het CDA zichzelf opnieuw heeft uitgevonden. Is het CDA van nu anders dan het CDA van 2021?

“Niet 100 procent. In 2021, het jaar dat ik begon, begon de vernieuwing al. Pieter Heerma leidde toen de fractie en was een nieuwe generatie aan het voorbereiden. Hij heeft die nieuwe generatie heel veel ruimte gegeven.”

Dus de generatie voor u deed het verkeerd?

“Nou, ik denk dat je aan de verkiezingsuitslagen hebt kunnen zien dat het mis is gegaan. Ik denk dat ons profiel niet duidelijk genoeg was. En ik denk dat we niet op tijd een partijcultuur hebben aangepakt die niet goed meer was.”

Wat is er sindsdien veranderd?

“We zijn inhoudelijk frisser geworden. We hebben meer wissels durven omzetten omdat we minder bang zijn geworden voor onze kiezer en onze achterban.”

Dan hebben we het over de landbouw?

“Landbouw zeker, maar bijvoorbeeld ook het vuurwerkverbod. Ik heb de deur op een kier gezet voor eurobonds (gezamenlijke leningen voor Europese lidstaten, red.). Alleen voor Defensie overigens. En op Israël en Gaza zijn we ook van koers veranderd.”

Dat zijn best grote koersveranderingen.

“Ja, maar ik vind ze inhoudelijk zeer christendemocratisch te verdedigen.”

Is er in de jaren voor u te veel van dit gedachtegoed afgeweken?

“Het gedachtegoed is nog zo vitaal als wat. Maar je moet het wel steeds weer opnieuw toepassen naar de situatie van nu. Soms moet je van mening veranderen, omdat Nederland verandert.”

Dus het ‘oude CDA’ heeft te lang vastgehouden aan de status quo?