De Europese Green Deal, hét paradepaardje van het Europese klimaatbeleid, ligt opnieuw onder vuur. Dit keer niet vanwege de inhoud van de plannen, maar vanwege de manier waarop steun voor dat beleid tot stand zou zijn gekomen.
Volgens recente beschuldigingen zou er jarenlang een netwerk hebben bestaan waarin miljoenen aan EU-subsidies zijn doorgesluisd naar organisaties die actief lobbyden vóór de Green Deal.

Die lobby zou vervolgens zijn gepresenteerd als spontaan maatschappelijk draagvlak, terwijl het in werkelijkheid om betaalde steun ging.

▼ Ad by Refinery89

De aantijgingen komen onder meer van Europarlementariër Dirk Gotink, die stelt dat het systeem structureel is opgezet en dat critici die dit aankaarten onder zware druk worden gezet.

De zaak roept vragen op over transparantie, belangenverstrengeling en de manier waarop Europees beleid wordt verkocht aan burgers.

Wat wordt er precies beweerd over de Green Deal

Centraal in de beschuldigingen staat de Europese Green Deal, het omvangrijke klimaat- en duurzaamheidsprogramma dat jarenlang is uitgedragen door voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans.

Volgens Gotink is een groot deel van de steun voor dit beleid niet zo onafhankelijk tot stand gekomen als vaak wordt beweerd.

Het verwijt luidt dat de Europese Commissie subsidies verstrekte aan bepaalde ngo’s, met de impliciete of expliciete verwachting dat zij zich actief zouden inzetten voor het promoten van de Green Deal.

Die inzet bestond uit lobbyactiviteiten richting politici, rapporten die het beleid ondersteunden en mediacampagnes die de indruk wekten dat er breed maatschappelijk enthousiasme was voor de plannen.

Volgens critici werd deze steun vervolgens gebruikt als bewijs dat “de samenleving” achter het beleid stond, terwijl het in feite ging om organisaties die financieel afhankelijk waren van dezelfde instantie die het beleid wilde doordrukken.

▼ Ad by Refinery89

De rol van ngo’s en belangenorganisaties

In de publicaties waarin deze zaak wordt beschreven, worden meerdere organisaties bij naam genoemd.

Het gaat onder meer om Corporate Europe Observatory, Transparency International Nederland, Natuur en Milieufederatie Noord-Holland en de Fair Resource Foundation.

Volgens onderzoeksjournalist Peter Siebelt zouden sommige van deze organisaties strategisch zijn ingezet. Niet alleen om steun te mobiliseren, maar ook om kritiek te neutraliseren.

Wanneer er vragen werden gesteld over de haalbaarheid, kosten of gevolgen van de Green Deal, zouden juist deze clubs met rapporten en verklaringen zijn gekomen die die kritiek ontkrachtten.

Het probleem, zo stellen critici, is niet dat ngo’s een mening hebben of lobbyen. Het probleem zit in de financiering. Als organisaties die zich presenteren als onafhankelijk worden betaald door de overheid die belang heeft bij een bepaald beleid, ontstaat er volgens hen een fundamenteel belangenconflict.

Vermeende politieke lijntjes en invloed

Naast de financiële constructie wordt ook gewezen op politieke connecties. Siebelt suggereert dat er directe lijnen zouden lopen tussen sommige ngo’s en politieke partijen zoals GroenLinks en de PvdA.

Dat zou verklaren waarom kritiek vanuit bepaalde hoeken nauwelijks voet aan de grond kreeg in het publieke debat.

▼ Ad by Refinery89

Volgens deze lezing is er sprake van een gesloten circuit: Europese beleidsmakers, gesubsidieerde belangenorganisaties en gelijkgestemde politieke partijen die elkaar versterken. Voorstanders zien dat als samenwerking voor een hoger doel, tegenstanders spreken van een systeem dat afwijkende meningen buitensluit.

Het is belangrijk om te benadrukken dat deze verbanden in de aangehaalde publicaties worden gepresenteerd als bevindingen van journalisten en politici, en niet als vastgestelde feiten door een onafhankelijke rechter of toezichthouder.

Intimidatie van critici en interne druk

Een van de meest opvallende onderdelen van de beschuldigingen is het verhaal over intimidatie. Gotink stelt dat hij sinds het naar buiten brengen van zijn kritiek te maken heeft gekregen met aanvallen vanuit linkse media en druk binnen zijn eigen politieke omgeving.

Volgens hem is er geprobeerd hem af te schilderen als onbetrouwbaar of extreem, in plaats van inhoudelijk in te gaan op de vragen die hij stelt. Ook zou er intern zijn aangedrongen om het onderwerp te laten rusten, om “gedoe” te voorkomen.

Dit beeld past in een breder verhaal dat vaker wordt verteld door politici en journalisten die kritisch zijn op dominante beleidslijnen: wie te veel vragen stelt, loopt het risico te worden weggezet of buitengesloten.

De afwezige reactie van betrokkenen

Een ander punt dat de discussie voedt, is het uitblijven van reacties van sommige hoofdrolspelers. Zo wordt gesteld dat Timmermans een uitnodiging voor een hoorzitting in Brussel niet heeft opgevolgd. Voor critici is dat een teken dat men lastige vragen liever ontwijkt.

Tegelijkertijd ontbreekt in de publicaties zelf ook iets belangrijks: wederhoor.

▼ Ad by Refinery89

De genoemde organisaties en personen krijgen in de aangehaalde teksten geen uitgebreid podium om op de beschuldigingen te reageren. Daardoor blijft het beeld eenzijdig en is het voor lezers lastig om alle kanten goed af te wegen.

Politieke lading en oproep tot steun

Opvallend is dat de publicatie waarin deze beschuldigingen staan zelf ook een duidelijke politieke toon heeft.

Lezers worden opgeroepen om financieel bij te dragen aan de uitgever, Liberty Media, om verder onderzoek mogelijk te maken en “verzet” te steunen.

Dat maakt het verhaal complexer. Aan de ene kant worden er ernstige vragen gesteld over macht, geld en invloed binnen de Europese Unie.

Aan de andere kant is het platform dat deze vragen stelt zelf duidelijk gekleurd en heeft het belang bij betrokkenheid en steun van lezers.

Voor critici van de Green Deal bevestigt dit alles hun wantrouwen richting Brussel. Voor voorstanders is het juist reden om te wijzen op het gebrek aan harde, onafhankelijke bewijzen in de gepresenteerde verhalen.

Wat betekent dit voor het vertrouwen in Europa

Los van de vraag wie er gelijk heeft, raakt deze kwestie aan een groter probleem: vertrouwen. Veel Europeanen hebben het gevoel dat belangrijke beslissingen ver van hen vandaan worden genomen, door een kleine groep beleidsmakers en experts.

▼ Ad by Refinery89

Wanneer er dan verhalen opduiken over gesubsidieerde lobby, gesloten netwerken en intimidatie van critici, versterkt dat het beeld van een ondoorzichtig systeem. Zelfs als niet alle beschuldigingen standhouden, is de schade aan het vertrouwen al snel aangericht.

Tegelijkertijd laat de discussie zien hoe gepolariseerd het debat is geworden.

De Green Deal is voor sommigen noodzakelijk en urgent, voor anderen een symbool van doorgeschoten klimaatbeleid. In zo’n klimaat worden feiten, belangen en emoties al snel door elkaar gehaald.

Een zaak die om transparantie vraagt

Wat de waarheid uiteindelijk ook is, deze kwestie onderstreept het belang van transparantie.

Als Europese instellingen ngo’s financieren, moet glashelder zijn waarvoor dat geld wordt gebruikt. Als organisaties lobbyen, moet duidelijk zijn wie hen betaalt.

En als politici beschuldigingen uiten, is onafhankelijke controle essentieel.

Zonder die openheid blijven dit soort verhalen rondzingen en groeit de kloof tussen burgers en bestuur.

▼ Ad by Refinery89

De beerput mag dan misschien nog niet helemaal open zijn, maar dat er een stevige lucht hangt rond de Green Deal, daar is iedereen het inmiddels wel over eens.