Wouter Waayer (36) hielp jarenlang mee in de boerderij van zijn familie. Een vegetariër had hij nog nooit ontmoet en vleesvervangers zijn niet te vreten, zo werd hem verteld. Toch is hij nu veganist en strijdt hij als vegan influencer tegen de bio-industrie en het dierenleed dat daarbij komt kijken. “Dat we iets als normaal zijn gaan zien, wil niet zeggen dat het normaal is.”
Kalfjes komen en kalfjes gaan. Dat was voor boerenzoon Wouter  de normaalste zaak van de wereld. Hij groeide op op een kalverhouderij, waar de dieren enkele maanden worden grootgebracht voor ze naar de slacht gaan. Wouter hielp mee op de boerderij, voederde de kalveren en zag hoe ze vervolgens de transportwagens in gingen om nooit meer terug te keren. “Dat was gewoon hoe het was. Ik stond daar nooit bij stil.”

Groot vleeseter

Sterker nog, tot hij uit huis ging, was Wouter een groot vleeseter. Als het even kon, at hij bij het avondeten twee lappen vlees. Inmiddels is Wouter veganist: hij eet en drinkt geen dierlijke producten meer. Op Instagram en TikTok deelt hij activistische video’s, waarmee hij mensen bewust wil maken van het dierenleed dat de bio-industrie veroorzaakt. 

En nu is er ook de documentaire ‘Liesjes hok was leeg’ (nu te zien op NPO Start en het YouTube-kanaal van NPO 3, red.), over tradities, familie en Liesje, het knuffelkalf dat hij als kind had en ook naar de slacht moest. “Ik wil niemand zijn gehaktbal afpakken, maar ik wil wel laten zien welk verhaal erachter schuilt.”

De boerenzoon uit Twente strijdt tegen het systeem waar zijn familie volop deel van uitmaakt, want zijn vader en broer runnen nog altijd het vleeskalverenbedrijf. In de tijd dat Wouter net begon met video’s maken, moest zijn familie wel even slikken. 

Toen Wouter bekend werd als vegan influencer – ‘zelf zeg ik liever opiniemaker’ – krabde zijn oude omgeving zich achter de oren. Sommige mensen voelde zich verraden door Wouter. Een voormalige buurman schreef onder een video dat Wouter neergeknuppeld moest worden. “Haatreacties van vreemden doen me niet zoveel. Daar moet ik eigenlijk wel om lachen. Maar als het gaat om mensen die je kent, dan maakt me dat verdrietig. Dan gaat het om mensen waar ik vroeger als kind over de vloer kwam.”

‘Is Wouter wel goed wijs?’

Ook zijn ouders hebben daarmee geworsteld. “Zij werden aangesproken door mensen uit de buurt, die vonden dat ik me als zoon tegen hen had gekeerd. Of ik wel goed wijs was. Dat is natuurlijk niet leuk.” 

Zijn moeder heeft Wouter wel eens gevraagd of hij er niet mee kon stoppen. “Dat was dan niet eens vanwege de boodschap die ik wil delen, maar vanwege al het gedoe dat het opleverde.” Want Wouter kreeg een flinke berg stront over zich heen. “Daar hebben ze verdriet van gehad.”

Maar Wouter was vastberaden. Juist omdat hij op een boerderij is opgegroeid, wil hij zijn mening delen. “Toen ik veganist werd, besefte ik dat het opvallend is, dat ik daar als boerenzoon voor gekozen heb.” Bovendien wilde hij graag iets positiefs voor de dieren betekenen. 

“Dus ik dacht: ik moet hier wat mee. Juist omdat ik niet zo’n havermelkelite-figuur uit de Randstad ben. En ook geen geitenwollen sokken draag.” Want dat zijn toch een beetje de stereotype beelden, die mensen volgens hem bij veganisten hebben.

Lymfeklierkanker

Op de achtergrond speelde er nog iets dat zijn vastberadenheid voedde. Op zijn negentiende werd bij Wouter lymfeklierkanker geconstateerd. “Dat was voor mij een reden om schijt te hebben aan wat iedereen denkt en vindt. Het leven is te kort om rekening te houden met andermans meningen.”

“Ik dacht: ik moet hier wat mee. Juist omdat ik niet zo’n havermelkelite-figuur uit de Randstad ben.”

Inmiddels is Wouter tien jaar kankervrij, maar het heeft hem wel wakker geschud. “Ik werd me bewust van het feit dat je maar één keer leeft. Alles wordt dan ineens heel duidelijk. Je moet het beste uit het leven halen en écht kiezen voor wie jij bent.” 

Wouter wil iemand zijn die een positieve impact op de wereld heeft. Zelfs als Jan en alleman hem online uitschelden. Al baalt hij er soms wel van als mensen denken dat hij tegen de boeren is. “Natuurlijk niet. Ik ben met boeren opgegroeid. Mijn ouders zijn boeren.” Hij ziet zichzelf ook nog steeds als een boer uit Twente. 

Kweekvleesboerderijen

“Ik ben een nuchtere Twentenaar die weet hoe het er op een boerderij aan toegaat en daar jarenlang aan heeft meegeholpen.” Wouter heeft sympathie voor boeren. “Boeren hebben het niet makkelijk. De enige manier om te overleven is om groter en groter te worden. Want ze verdienen er geen kwartje mee.” 

Dat moet anders kunnen, vindt Wouter. “In mijn ideale wereld eten mensen geen vlees meer, maar dat betekent niet dat de boeren moeten verdwijnen. Er kunnen kweekvleesboerderijen komen. En een melkboerderij kan worden omgezet naar een plantaardige zuivelboerderij. Dus soja verbouwen en daar zuivel van maken. Zo zie ik de toekomst voor me.”

Maar voorlopig is het nog niet zover. Zijn vader en broer zetten het bedrijf voort en nog altijd gaan de kalveren die daar opgroeien na vijf maanden naar de slacht. De kalfjes zijn een product. “Daarom geef ik ze in de documentaire ook een naam en zoom ik in op één kalfje (Liesje). Anders zie je alleen die grote anonieme groep.”

Laagje eelt op de ziel

Wouter begrijpt heel goed hoe dat werkt. “Je krijgt een laagje eelt op je ziel.” Zelf plaatste hij ook kalfjes in de hokken en stuurde hij ze op transport naar de slacht. “Daar voelde ik niks bij. Je kent niets anders. Vanuit je omgeving hoor je niks anders dan dat het normaal is en dat dit nou eenmaal is hoe het gaat.” 

En dat terwijl Wouter vroeger naar eigen zeggen gevoeliger was dan zijn klasgenootjes. “Als kind was ik heel verlegen. Andere kinderen vonden me maar een rare. Ik vond voetbal en trekker rijden leuk, maar daarnaast bestudeerde ik graag planten en insecten. Ik viel een beetje buiten de boot.” 

Wouter is altijd al nieuwsgierig geweest naar vleesvervangers. “Maar die kwamen er bij ons thuis niet in. Dat was niet te vreten, werd mij verteld. Ik had ook nog nooit in mijn leven een vegetariër ontmoet”, zegt hij lachend. Toen Wouter op zijn 26ste op zichzelf ging wonen, gooide hij tóch een keer een vegetarische, krokante kipschnitzel in zijn supermarktmandje. “Die vond ik verrassend lekker.” Zo is het balletje langzaam gaan rollen.

Koe als XL labrador

“Ik ben toen meer gaan nadenken. Over de boerderij, wat ik daar allemaal gezien had. Dat niet alles even leuk was en dat ik het niet overal mee eens was. Ik koos vaker voor een vleesvervanger. Vlees ging me steeds meer tegenstaan. Ik zag telkens die dieren in de stal voor me als ik op vlees aan het kauwen was. Dat we iets als normaal zijn gaan zien, wil niet zeggen dat het normaal is. Dat besef kwam bij mij heel geleidelijk.”

Voor Wouter is een koe niet minder dan een hond. “Waarom ligt de een naast ons op de bank, terwijl de ander op ons bord beland? Koeien zijn een soort XL labrador. Ze zijn supertrouw, slim en ze houden van knuffelen.”

De vleeskalveren die bij zijn familie in de stal staan, zijn een restproduct van de zuivelindustrie. “Bij melkveehouders hebben ze niks aan stiertjes, want die geven geen melk”, legt Wouter uit. “Dus die kalfjes gaan allemaal naar boerderijen zoals die van mijn vader. Maar de moeders missen hun kinderen heel erg. Dat merk je aan stresssignalen en aan het loeien. Ze kunnen echt nog maanden loeien van verdriet.”

Zo’n vervelende veganist

Negen jaar geleden stopte hij – samen met zijn vriendin – helemaal met vlees eten. Al werd er het eerste jaar nog wel eens gesmokkeld met een frikandel. “Dat was mijn guilty pleasure. Maar ook daar zijn we toen mee gestopt.” Sinds drie jaar is Wouter veganist. “Ik was bang dat het heel ingewikkeld zou zijn met etiketten lezen, maar je vindt heel snel je weg in de supermarkt. Er komen ook steeds meer vegan producten.”

Zijn vriendin eet en drinkt ook geen dierlijke producten meer, maar daar het houdt dan meteen bij op. “Ik heb verder geen vegetariërs of veganisten in mijn vriendenkring. Daar is iedereen vrij in, vind ik. Even goede vrienden. Ik zou het natuurlijk heel mooi vinden als ze op een gegeven moment wel die keuze maken. Maar ze zijn voor mij geen minder mens als ze dat niet doen.” Dat is een hardnekkig misverstand dat buitenstaanders vaak hebben, merkt Wouter op. “Die denken ‘Oh daar is zo’n vervelende veganist die iets van me komt afpakken.'”

“Ga ik in mijn leven nog meemaken dat we afscheid nemen van de bio-industrie? Ik weet het niet.”

“We oordelen tegenwoordig heel snel. Gaan meteen af op een gevoel en luisteren dan niet meer naar de ander. Tuurlijk ben ik wel eens hard en kritisch, maar als je verder kijkt dan je neus lang is, zie je dat ik juist een genuanceerd beeld probeer over te brengen.” 

Wouter kan de haatreacties van zich laten afglijden, al wordt hij er ook wel eens moedeloos van. “Soms voelt het wel als vechten tegen de bierkaai. Ga ik in mijn leven nog meemaken dat we afscheid nemen van de bio-industrie? Ik weet het niet.”

Andere boerenzonen inspireren 

Maar Wouter ontvangt ook veel positieve berichten en die geven hem hoop. Mensen die schrijven dat ze door hem vegetariër zijn geworden. Of andere boerenzonen die dankzij Wouter de ruimte voelen om er ook anders naar te gaan kijken. En soms stellen de boze reageerders hun mening bij. 

“Laatst kreeg ik een berichtje van een jongen die mij een jaar geleden nog schreef dat hij me hypocriet vond. Ik was een NSB’er en weet ik veel wat allemaal. Nu vertelde hij dat hij mijn documentaire wilde kijken, omdat hij toch eigenlijk wel benieuwd was wat ik te zeggen heb. Dat is mooi. Dat is waar ik het voor doe.”

Daarnaast is Wouter heel dankbaar voor zijn familie. “Zij accepteren mijn keuzes en ik weet dat ik daar veel geluk mee heb. Als het botst omdat we andere meningen hebben, komt humor om de hoek kijken. Zelfspot is belangrijk. Iets met een grap zeggen werkt beter dan met een wijzend vingertje.”

Als Wouter thuiskomt, is er altijd iets veganistisch. “Koekjes, snoep, avondeten. Mijn moeder zorgt daar voor. En als we uit eten gaan met z’n allen en zij reserveren, dan vragen ze het restaurant of er vegan opties op het menu staan.” 

Wel vond Wouter het bij de première van de documentaire spannend om te zien wat zijn vader ervan vond. “Hij heeft de deuren van zijn stallen geopend en ons laten filmen. Dat vertrouwen gaf hij mij, dus zijn mening was zeker belangrijk. Dat hij na het zien van de docu zei dat hij trots is, betekent heel veel voor mij.”

Vegan kerstslaatje

Kerst viert Wouter bij zijn familie.  “Bij ons in Twente hebben we de traditie dat we een slaatje maken. Huzarensalade, die maakt mijn moeder zelf. Daar zit dan ook rundvlees en mayonaise doorheen. Bovenop ligt vis en nog veel meer. Op een grote zilveren schaal en mooi gedecoreerd. Dat ziet er heel feestelijk uit. Dat at ik elke kerst.”

Nu zorgt Wouters moeder dat er ook een vegan variant op tafel staat. “Dat is voor haar wel puzzelen geweest. Ze moest op zoek naar andere ingrediënten en hoe ze hem opdekt. Want ze vindt het belangrijk dat het er ook leuk uitziet.” 

Het vegan kerstslaatje is een doorslaand succes geworden. “Mijn moeder verklapte laatst dat ze hem eigenlijk lekkerder vindt dan de traditionele variant.”