Aanleiding is haar twijfel over deelname van Amsterdam aan een landelijke proef waarbij de Mobiele Eenheid (ME) zwaarder wordt bewapend.

Politiebonden en meerdere politieke partijen reageren woedend en spreken van agenten die “in de kou worden gezet”, juist nu de maatschappelijke spanningen oplopen.

De discussie draait vooral om één gevoelig punt: het mogelijke gebruik van waterkanonnen waaraan een traangascomponent kan worden toegevoegd.

Wat volgens de politie bedoeld is als extra bescherming bij extreem geweld, roept bij Halsema grote bedenkingen op.

Twijfel over zwaardere bewapening voor de ME

De landelijke pilot met extra middelen voor de Mobiele Eenheid is opgezet na ernstige rellen tijdens een anti-immigratieprotest op het Malieveld.

Agenten kregen daar te maken met fors geweld, wat leidde tot de oproep om ME’ers beter te beschermen. Politiebonden, waaronder de Nederlandse Politiebond (NPB) en de ACP, drongen aan op uitbreiding van het middelenpakket.

Na een debat in de Tweede Kamer kreeg dat voorstel brede politieke steun. Partijen als VVD en ChristenUnie schaarden zich achter het plan.

Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Foort van Oosten nam vervolgens het grootste deel van de voorstellen over.

Het resultaat: een tweejarige pilot waarin de ME mag werken met zwaardere middelen, waaronder pepperspray met een groter bereik en waterkanonnen met een traangascomponent.

Waarom juist Amsterdam twijfelt

Volgens bronnen binnen politie en politiek heeft burgemeester Halsema grote moeite met één specifiek onderdeel van de proef: het toevoegen van traangas aan waterkanonnen. Zij zou vrezen voor de gevolgen hiervan voor omstanders en de proportionaliteit van het middel in een stedelijke omgeving als Amsterdam.

Het stadsbestuur houdt de kaarten voorlopig tegen de borst. Een woordvoerder van Halsema wil niet inhoudelijk reageren op berichten dat Amsterdam mogelijk afziet van deelname.

Wel benadrukt hij dat de pilot een initiatief van de politie is en dat deelname geen automatisme is.

Dat zwijgen zorgt juist voor extra onrust bij agenten en politiebonden.

Lokale bevoegdheid, landelijke gevolgen

Formeel ligt de bevoegdheid over het inzetten van de ME bij het lokale gezag, in dit geval de burgemeester.

Ook het gebruik van waterkanonnen valt daaronder, en voor het toevoegen van traangas is zelfs expliciete toestemming nodig.

De politie benadrukt dat deze middelen alleen zouden worden ingezet bij zeer ernstige ordeverstoringen. Volgens de korpsleiding gaat het om situaties waarin de druk op ME’ers extreem groot is en de veiligheid van agenten in het geding komt.

Volgens de politie is het cruciaal dat deze optie beschikbaar blijft, juist om escalatie te voorkomen en sneller grip te krijgen op gewelddadige situaties.

Ministerie: zorgen zijn bekend

Het ministerie van Justitie en Veiligheid bevestigt dat de zorgen van Halsema bekend zijn.

Een woordvoerder laat weten dat minister Van Oosten het belangrijk vindt dat de mogelijkheid voor een pilot wordt geboden, maar dat het uiteindelijk aan het lokale gezag is om te beslissen of men meedoet.

Die uitleg neemt de onvrede bij politie en politiek niet weg. Integendeel, de kritiek wordt steeds feller.

Politieke kritiek zwelt aan

Vanuit de Tweede Kamer klinkt harde taal. VVD-Kamerlid Ingrid Michon noemt de houding van Halsema “schandalig”. Volgens haar worden agenten juist nu in een kwetsbare periode onvoldoende beschermd.

Zij wijst erop dat de jaarwisseling traditioneel een periode is met verhoogde spanningen en geweld tegen hulpverleners. Extra middelen zijn volgens haar geen luxe, maar noodzaak.

Ook ChristenUnie-fractievoorzitter Mirjam Bikker uit scherpe kritiek. Zij benadrukt dat het Kamerverzoek juist ging om een zorgvuldige test, op nadrukkelijk verzoek van de politie zelf. Het doel was om herhaling van extreme situaties, zoals op het Malieveld, te voorkomen.

Politiebonden woedend

De felste reacties komen van politiebonden. Nine Kooiman, voorzitter van de Nederlandse Politiebond, noemt de opstelling van Halsema “onbegrijpelijk”. Volgens haar wordt de politie hiermee tekortgedaan.

Zij stelt dat de middelen niet bedoeld zijn om sneller geweld toe te passen, maar juist om agenten beter te beschermen en groepen effectief uiteen te drijven voordat situaties volledig ontsporen.

Volgens de bonden is het frustrerend dat er landelijk afspraken worden gemaakt, maar dat juist in een stad als Amsterdam – waar grote demonstraties en rellen niet ongewoon zijn – bij voorbaat een rem wordt gezet op deelname.

Breder debat over ordehandhaving

De discussie raakt aan een groter maatschappelijk debat: hoe ver mag de politie gaan bij het handhaven van de openbare orde?

Voorstanders van zwaardere middelen wijzen op toenemend geweld tegen agenten en het feit dat de ME steeds vaker tegenover agressieve en goed georganiseerde groepen staat.

Tegenstanders vrezen juist voor een glijdende schaal, waarbij zwaardere middelen sneller worden ingezet en het risico op nevenschade toeneemt, vooral in drukke steden.

Halsema staat bekend om haar terughoudende houding als het gaat om politiegeweld en haar nadruk op proportionaliteit. Dat botst nu frontaal met de roep vanuit politie en politiek om daadkracht en bescherming.

Timing zorgt voor extra spanning

Dat deze discussie nu speelt, maakt de situatie extra gevoelig. De jaarwisseling nadert en de spanningen in de samenleving zijn hoog, mede door protesten, internationale conflicten en polarisatie.

Agenten vrezen dat zij straks moeten optreden zonder de middelen die volgens hen nodig zijn om veilig te werken. Politiebonden waarschuwen dat dit ten koste kan gaan van de bereidheid en het vertrouwen binnen het korps.

Wat betekent dit voor de pilot

Het is nog onduidelijk of Amsterdam definitief afziet van deelname aan de proef. Zolang het stadsbestuur geen duidelijk standpunt inneemt, blijft de onzekerheid bestaan.

Als Amsterdam inderdaad niet meedoet, kan dat gevolgen hebben voor de landelijke evaluatie van de pilot. Juist grote steden gelden vaak als belangrijke testlocaties vanwege de complexiteit en schaal van ordeverstoringen.

Conclusie: botsing tussen veiligheid en terughoudendheid

De ophef rond Halsema en de ME laat zien hoe ingewikkeld het vraagstuk van ordehandhaving is geworden.

Aan de ene kant staat de roep om betere bescherming van agenten, aan de andere kant de zorg over het gebruik van zwaardere middelen in de openbare ruimte.

Wat vaststaat, is dat de woede bij politie en politiek voorlopig niet is weggeëbd. Zolang er geen duidelijk besluit komt, blijft de spanning voelbaar.

De komende weken zullen uitwijzen of Amsterdam alsnog aansluit bij de pilot, of dat Halsema voet bij stuk houdt.

Eén ding is zeker: het debat over veiligheid, politiegeweld en bestuurlijke verantwoordelijkheid is hiermee opnieuw vol opgelaaid.