De benoeming van Rianne Letschert als nieuwe formateur heeft in Den Haag meteen voor onrust gezorgd.

Nauwelijks was haar naam bekendgemaakt of Geert Wilders gooide olie op het vuur door oude tweets van haar openbaar te maken.

Berichten uit 2012 en 2014, waarin Letschert zich kritisch en scherp uitliet over Wilders en zijn standpunten, doen nu opnieuw de ronde. Het gevolg: politieke spanning op een moment dat Nederland juist snakt naar duidelijkheid over een nieuw kabinet.

De timing is opvallend. Terwijl D66, CDA en VVD proberen in korte tijd tot een gezamenlijke basis te komen, wordt het formatieproces nu overschaduwd door vragen over neutraliteit, betrouwbaarheid en politieke vooringenomenheid.

Wat stond er precies in die oude tweets?

De ophef draait om meerdere berichten die Rianne Letschert jaren geleden op sociale media plaatste. Eén daarvan dateert uit 2012, toen zij zich hardop afvroeg of Geert Wilders niet beter naar Duitsland kon emigreren.

Die opmerking volgde op de Duitse publicatie van Wilders’ boek Marked for Death. De tweet werd destijds door weinig mensen opgemerkt, maar krijgt nu een heel ander gewicht.

Ook uit 2014 doken berichten op waarin Letschert reageerde op de beruchte ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Wilders. In die periode riep zij mensen op om aangifte te doen wegens discriminatie.

Hoewel deze uitingen ruim tien jaar oud zijn, gebruikt Wilders ze nu als argument om haar rol als formateur openlijk in twijfel te trekken.

Volgens Wilders laten de tweets zien dat Letschert niet onbevooroordeeld kan opereren, zeker niet als het gaat om de PVV en aanverwante thema’s zoals migratie en integratie.

Waarom is Letschert als formateur zo belangrijk?

Rianne Letschert is door D66 naar voren geschoven om het formatieproces te leiden. Haar opdracht is helder maar ambitieus: binnen iets meer dan vijf weken moeten D66, CDA en VVD een gezamenlijke basis uitwerken voor een mogelijk kabinet.

Officieel loopt haar taak tot 30 januari, al wordt rekening gehouden met een korte pauze rond de feestdagen.

Achter de schermen is al het nodige voorbereid. D66-leider Rob Jetten en CDA-leider Henri Bontenbal werkten de afgelopen weken aan een concepttekst.

De VVD, onder leiding van Dilan Yesilgöz, sluit nu aan bij de onderhandelingen. Volgens Yesilgöz is er vooruitgang geboekt op dossiers als woningbouw, stikstof en defensie.

Tegelijkertijd benadrukt zij dat gevoelige onderwerpen zoals migratie, integratie, veiligheid en de overheidsfinanciën nog lang niet zijn uitgekristalliseerd.

Niet alles hoeft volgens haar tot in detail vastgelegd te worden; sommige kwesties kunnen later aan de Tweede Kamer worden overgelaten.

Wantrouwen vanuit de PVV

Geert Wilders maakt geen geheim van zijn wantrouwen. Door de oude tweets opnieuw onder de aandacht te brengen, zet hij vraagtekens bij de onafhankelijkheid van Letschert.

In zijn ogen kan iemand die zich in het verleden zo fel heeft uitgelaten over de PVV onmogelijk boven de partijen staan.

Dat wantrouwen is niet alleen symbolisch. De PVV ziet zichzelf buitenspel gezet bij de huidige formatiepoging en vreest dat belangrijke thema’s bewust worden weggemasseerd.

Wilders waarschuwt dat de rekening uiteindelijk bij de burger terechtkomt, vooral als er wordt bezuinigd op zorg en sociale zekerheid.

Zijn uitspraken zorgen voor extra druk op het proces en versterken het beeld van een formatie die vanaf het begin wankel is.

Kritiek uit de Tweede Kamer groeit

Niet alleen de PVV uit kritiek. In de Tweede Kamer klinkt vanuit meerdere hoeken ongerustheid over de richting waarin de formatie zich beweegt.

GroenLinks–PvdA-leider Jesse Klaver waarschuwt dat D66, CDA en VVD mogelijk afstevenen op een minderheidskabinet. Volgens hem dreigt dat te leiden tot langdurige onzekerheid en politieke instabiliteit.

JA21 voelt zich genegeerd en spreekt van een gesloten proces waarbij alternatieve samenwerkingen niet serieus worden overwogen.

Ook SP en GroenLinks–PvdA vrezen dat er harde bezuinigingen aankomen, vooral op sociale voorzieningen. In hun ogen wordt de rekening doorgeschoven naar mensen met lagere inkomens.

De waarschuwingen stapelen zich op, terwijl de tijd richting een akkoord doortikt.

Zorgen bij ChristenUnie en SGP

Ook kleinere partijen laten van zich horen. ChristenUnie en SGP benadrukken dat zij zeer terughoudend zijn bij samenwerking zolang fundamentele thema’s onvoldoende worden beschermd.

Zij wijzen vooral op dossiers die zij essentieel vinden, zoals onderwijsvrijheid, ethische kwesties en de bescherming van het ongeboren leven.

Beide partijen stellen dat zij alleen willen meewerken als er duidelijke garanties worden vastgelegd. Dat maakt de formatie nog complexer, zeker als er uiteindelijk steun uit de Kamer nodig is om plannen door te voeren.

Oude uitspraken, nieuwe gevolgen

De kwestie rond Letschert raakt aan een bredere discussie: in hoeverre mogen oude socialmediaberichten worden meegewogen bij een huidige politieke functie? Voorstanders van Wilders’ kritiek stellen dat neutraliteit cruciaal is bij een formateur.

Tegenstanders wijzen erop dat uitspraken van meer dan tien jaar geleden niet automatisch iets zeggen over iemands huidige professionele rol.

Feit is wel dat sociale media een blijvend archief vormen. Wat ooit achteloos werd getweet, kan jaren later politieke gevolgen hebben. In dit geval leiden oude woorden tot nieuwe spanningen, precies op een moment dat rust en vertrouwen nodig zijn.

De klok tikt richting een akkoord

Terwijl het debat over Letscherts tweets voortduurt, werken D66, CDA en VVD achter gesloten deuren verder. De feestdagen naderen, de deadline komt in zicht en de druk neemt toe. Elk incident, elke twijfel, kan het proces vertragen of zelfs laten ontsporen.

Of de ophef rond de oude tweets daadwerkelijk invloed zal hebben op het verdere verloop van de formatie, is nog onduidelijk.

Wel staat vast dat de aanstelling van Rianne Letschert allesbehalve geruisloos verloopt. De komende weken zullen uitwijzen of de partijen erin slagen de rijen te sluiten, of dat het wantrouwen de boventoon blijft voeren.

Eén ding is zeker: de formatie is opnieuw onderwerp van felle politieke discussie, en Nederland kijkt mee.