De nieuwste peiling vanMaurice de Hondis pijnlijk voorGeert Wilders. DePVVzakt van 31 naar 28 zetels, een verlies van drie, en ziet haar voorsprong op de concurrentie snel krimpen. Het verschil metCDAenGroenLinks-PvdAbedraagt nog maar vier zetels.De cijferszijn meer dan een momentopname: ze vormen een oordeel over het afgelopen regeringsjaar. Want de PVV zat natuurlijk aanvankelijke in de regeringscoalitie en stapte er later zelf uit, teleurgesteld dat er te weinig gebeurde aan immigratie en nationale soevereiniteit.

Van grootste partij naar machteloze regeringspartnerWilders’ grote overwinning van 2023 leek een breekpunt: eindelijk een rechts kabinet, eindelijk een einde aan de jarenlange migratiechaos en klimaatdwang. Maar die belofte werd nooit ingelost.De PVV leverde ministers, maar niet het beleid. De partij bleef formeel buiten de fractiediscipline van de coalitie, maar droeg wél verantwoordelijkheid voor het kabinetsbeleid – zonder dat de kernpunten van het PVV-programma werden uitgevoerd.Migratie bleef hoog, Brussel bleef dicteren, de klimaatagenda bleef overeind. Wilders’ kiezers zagen een leider die wél regeerde, maar niets bereikte.Het resultaat: teleurstelling, frustratie en nu ook drie zetels verlies. Zéker nu Wilders ook minder te zien was op tv nadat hij zich ernstig bedreigd voelde vanwege het wangedrag van radicale islamisten in België.

De cijfers: rechts verliest grip, midden groeitDe peiling van De Hond, gepresenteerd in Café Kockelmann, laat zien hoe de electorale verhoudingen verschuiven:

• PVV: 31 → 28 (–3)
• CDA: 22 → 24 (+2)
• GroenLinks-PvdA: 25 → 24 (–1)
• D66: 14 → 17 (+3)
• VVD: 15 → 16 (+1)
• JA21: 13 → 11 (–2)
• FVD: 5 → 6 (+1)
• SP & BBB: stabiel op 4

De PVV blijft de grootste partij, maar de marge is smal. CDA en GroenLinks-PvdA staan binnen vier zetels, terwijl D66 een opmerkelijke comeback maakt en FVD aan het stijgen is.

De PVV is slachtoffer van haar eigen belofteDe ironie kan nauwelijks groter zijn: Wilders won op de belofte van verandering, maar toen hij eindelijk mocht meeregeren, bleek dat hij die macht niet kon of durfde te gebruiken. Zijn deelname aan het kabinet werd al snel een worsteling tussen idealen en compromissen.De PVV had het Asiel & Migratie-dossier in handen, maar het beloofde “nul instroom”-beleid kwam er nooit. De Europese Unie bleef leidend, en het kabinet schoof moeilijke dossiers door.Toen de spanningen opliepen en Wilders het zat was, stapte hij eruit. Maar het kwaad was toen al geschied: de kiezer had gezien dat de man die altijd riep “ik ga het veranderen”, in de praktijk even machteloos bleek als de rest.

D66 en CDA profiteren van de rechtse leegteTerwijl de PVV daalt, stijgen D66 (+3) en CDA (+2). De reden is eenvoudig: kiezers die verandering willen maar geen chaos, zoeken stabiliteit. En die vinden ze – voorlopig – bij partijen die zichzelf presenteren als “bestuurbaar” en “redelijk.”De VVD blijft hangen in de marge met 16 zetels, terwijl JA21 twee zetels verliest. Dat betekent dat de rechterflank versnipperd raakt en de middenpartijen daar hun voordeel mee doen.Het is een klassiek patroon: rechts wint de verkiezingen, maar verliest daarna door verdeeldheid en teleurstelling, onder meer omdat zogenaamde ‘rechtse partijen’ helemaal niet zo rechts blijken te zijn als ze de macht in handen krijgen.Wilders moet kiezen: strijder of bestuurderDe komende weken zullen bepalend zijn voor Wilders. Wil hij weer de strijder zijn die van buitenaf het systeem aanvalt, of probeert hij opnieuw de bestuurder te spelen binnen datzelfde systeem?Zijn electoraat wil duidelijkheid. Ze willen geen compromissen, maar verandering. En zolang Wilders die niet levert, blijven depeilingendalen.

Wilders regeerde mee – en dat werd zijn valkuilDe PVV’s drie zetels verlies is geen incident, maar een afrekening. Kiezers hebben gezien dat Wilders in de coalitie zat, maar nauwelijks resultaat boekte. Zijn woorden bleken sterker dan zijn daden, en dat kost hem nu steun – ook al omdat het duidelijk is dat de andere grote partijen écht niet met hem willen samenwerken. Niet nogmaals.De PVV blijft de grootste, maar het gezag van Wilders als “de man van verandering” is aangetast. En dat is in politiek Den Haag vaak het begin van een grotere verschuiving.