De Italiaanse premier Giorgia Meloni heeft opnieuw de toon gezet in het Europese debat over religieuze symbolen en nationale identiteit.

Haar regering wil een landelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding, waaronder de boerka en nikab.

Wie zich niet aan de regels houdt, riskeert een fikse boete tot wel 3.000 euro. Volgens Meloni is het voorstel onderdeel van een bredere strijd tegen wat zij noemt “islamitisch separatisme” — een ontwikkeling die volgens haar de samenhang van de Italiaanse samenleving bedreigt.

Wat Meloni precies wil verbieden

Het wetsvoorstel dat door haar partij Fratelli d’Italia is ingediend, is helder: gezichtsbedekking in openbare ruimtes wordt verboden.

Dat geldt voor scholen, universiteiten, overheidsgebouwen, winkels, banken, ziekenhuizen en zelfs het openbaar vervoer.

Met deze maatregel wil de regering voorkomen dat vrouwen volledig onherkenbaar door het leven gaan, iets wat volgens Meloni niet past binnen een open, westerse samenleving.

Het verbod is niet alleen symbolisch. Overtreders kunnen een geldboete krijgen die kan oplopen tot 3.000 euro. Daarnaast wordt ook gekeken naar maatregelen om transparantie binnen islamitische organisaties te vergroten.

Religieuze instellingen die actief zijn in Italië moeten hun financiering openbaar maken, zeker wanneer er geld vanuit het buitenland binnenkomt.

Geldstromen die volgens de overheid een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid, kunnen worden bevroren.

Een bredere strijd tegen islamitisch separatisme

Het verbod op gezichtsbedekkende kleding staat niet op zichzelf.

De Italiaanse regering presenteert het als onderdeel van een grotere campagne tegen wat zij “islamitisch separatisme” noemt — het ontstaan van gemeenschappen waarin volgens Meloni de shariawet boven de Italiaanse wet wordt geplaatst.

In een verklaring van Fratelli d’Italia stelt de partij: “We willen ingrijpen tegen de vorming van enclaves waar de Italiaanse wet niet langer leidend is.

Hoewel Italië nog niet op het punt is waarop Frankrijk zich bevindt, zien we wel zorgwekkende signalen dat sommige gemeenschappen zich afzonderen van de rest van de maatschappij.”

Meloni vindt dat Italië moet voorkomen dat er situaties ontstaan waarin religieuze regels het openbare leven domineren.

“Het gaat niet om het beperken van religieuze vrijheid, maar om het beschermen van onze identiteit en onze veiligheid,” verklaarde ze eerder.

Boetes en extra regels voor religieuze instellingen

Naast het kledingverbod bevat het wetsvoorstel ook nieuwe regels voor religieuze organisaties. Zo wil de regering verplicht stellen dat islamitische centra hun inkomsten en uitgaven openbaar maken.

De bedoeling is dat Italië zicht krijgt op buitenlandse invloed, met name uit landen die bekendstaan om het financieren van fundamentalistische stromingen.

Daarnaast wil Meloni dat praktijken als maagdelijkheidstesten en gedwongen huwelijken strafbaar worden gesteld. Dergelijke handelingen zouden volgens haar “in strijd zijn met de menselijke waardigheid en de waarden van de Italiaanse samenleving.”

Deze maatregelen sluiten aan bij Meloni’s bredere politieke koers: het versterken van nationale soevereiniteit, het beschermen van de traditionele cultuur en het tegengaan van wat zij ziet als ideologische inmenging van buitenaf.

Meloni benadrukt: geen aanval op religie

Volgens critici kan het wetsvoorstel leiden tot spanningen met de islamitische gemeenschap in Italië, maar Meloni ontkent dat haar beleid gericht is op religieuze discriminatie.

“Het gaat er niet om religieuze vrijheid te beperken,” stelt ze. “We willen alleen voorkomen dat die vrijheid wordt misbruikt om praktijken te rechtvaardigen die in strijd zijn met onze grondwet en met de rechten van vrouwen.”

Die boodschap spreekt vooral haar conservatieve achterban aan. Binnen de coalitie wordt de maatregel geprezen als een daadkrachtige stap om Italië te beschermen tegen radicalisering.

Veel Italianen zien het ook als een teken dat hun regering durft op te treden tegen culturele vervreemding.

Steun uit andere Europese landen

Italië is niet het eerste land dat een boerkaverbod overweegt. Frankrijk, België, Oostenrijk, Denemarken, Nederland en Zwitserland hebben al eerder vergelijkbare wetten ingevoerd.

Frankrijk was in 2011 zelfs het eerste Europese land met een algemeen boerkaverbod, en in 2017 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat zo’n verbod niet in strijd is met de mensenrechten, zolang het bedoeld is om het “samenleven in de maatschappij” te beschermen.

Ook buiten Italië krijgt Meloni steun. In het Verenigd Koninkrijk sprak de Reform UK-politica Sarah Pochin haar steun uit.

In een interview met GB News zei ze: “Ik steun Giorgia Meloni’s oproep volledig. Italië volgt eindelijk het voorbeeld van landen die de veiligheid van hun burgers vooropstellen.”

Waarom dit onderwerp zo gevoelig ligt

De discussie over religieuze kleding verdeelt al jaren de Europese politiek. Voorstanders van een boerkaverbod benadrukken dat gezichtsbedekking de communicatie en veiligheid bemoeilijkt.

Ze stellen dat een samenleving waarin mensen elkaar niet in het gezicht kunnen kijken, moeilijk kan functioneren. Ook wijzen zij erop dat de boerka vaak niet vrijwillig wordt gedragen, maar het resultaat is van sociale of religieuze druk.

Tegenstanders daarentegen vinden dat de overheid zich niet moet bemoeien met persoonlijke keuzes.

Volgens hen schendt een verbod de vrijheid van godsdienst en vergroot het juist de afstand tussen moslims en de rest van de samenleving.

Meloni’s voorstel bevindt zich precies op dat spanningsvlak.

Haar beleid appelleert aan een groeiende groep Europeanen die zich zorgen maakt over integratie, veiligheid en nationale identiteit, maar roept ook felle kritiek op van progressieve partijen die waarschuwen voor stigmatisering.

Kans op goedkeuring is groot

Meloni hoeft zich voorlopig geen zorgen te maken over politieke steun.

Haar coalitie, waarin onder meer Lega en Forza Italia vertegenwoordigd zijn, heeft een ruime meerderheid in het Italiaanse parlement. De kans dat het wetsvoorstel wordt aangenomen, is dan ook groot.

Zodra dat gebeurt, sluit Italië zich aan bij een rij Europese landen die vergelijkbare regels hebben ingevoerd.

De premier ziet de wet als een logische volgende stap in haar beleid om Italië “weerbaar te maken tegen ideologische en culturele invloeden die haaks staan op de westerse waarden.”

Voor haar achterban is het bovendien een symbolisch moment: het bevestigt de lijn van een regering die “nee” durft te zeggen tegen extremisme.

Wat betekent dit voor de toekomst van Europa?

Het Italiaanse initiatief past binnen een bredere Europese trend. In steeds meer landen groeit de roep om duidelijkheid over culturele grenzen en religieuze symbolen in de publieke ruimte.

Waar progressieve politici pleiten voor meer tolerantie, kiezen conservatieve leiders juist voor het benadrukken van nationale waarden en veiligheid.

Het debat over religieuze kleding zal daardoor niet snel verdwijnen. Als Italië het verbod doorvoert, kan dat andere landen aansporen om vergelijkbare stappen te zetten — zeker in een tijd waarin migratie, identiteit en veiligheid hoog op de politieke agenda staan.

Wat vaststaat: Giorgia Meloni weet opnieuw de aandacht van Europa te trekken.

Met haar strijd tegen islamitisch separatisme positioneert ze zich niet alleen als de meest rechtse premier van Italië in decennia, maar ook als een invloedrijke stem in het Europese debat over cultuur, religie en vrijheid.